September, 2020 - Peter Agius

Ittra Lill-Kunsill Nazzjonali tal-Ilsien Malti

Lill-Kunsill Nazzjonali tal-Ilsien Malti
Iċ-Ċentru tal-Kurrikulu
Triq Sarria
Il-Furjana FRN 1460

Illum is-26 ta’ Settembru 2020, il-Jum Ewropew tal-Lingwi

Għażiż President,

Għeżież Membri,

L-ilsien Malti huwa element ewlieni li jagħmilna min aħna, li jsawwarna f’poplu distint u uniku fost il-ġnus. Għalhekk meta dħalna fl-Unjoni Ewropea insistejna u nnegozjajna, kultant kontra lkurrent, biex il-Malti jkun meqjus lingwa uffiċjali tal-Unjoni.

Minn dik il-kisba twieldu ħafna oħrajn. Industrija tat-traduzzjoni b’bosta kumpanniji Malta u mijiet ta’ impjegati barra. Dan għen ukoll b’mod indirett għall-konsolidament u r-rispett akbar tal-lingwa fostna stess.

Meta fl-2004 l-istituzzjonijiet Ewropej adottaw Deroga għall-ilsien Malti, jien kont iġġelidt biex din ma tiġix estiża. Bħala kandidat MEP u anke bħala funzjonarju Ewropew imbuttajt dejjem lugwaljanza tal-lingwi u l-użu tal-Malti b’mod partikolari, tant li dejjem ktibt lill-Istituzzjonijiet Ewropej bil-Malti u insistejt li jirrisponduni bil-Malti. Mal-President tal-Parlament Ewropew Tajani dejjem insistejt li d-diskorsi ewlenin tiegħu jkunu tradotti u mxerrda bil-Malti wkoll, dan għall-ewwel darba fil-Parlament Ewropew.

Ċert li m’iniex waħdi f’din l-għożża ta’ lsienna. Mijiet jew eluf oħrajn, inkluż intom fuq dan il- Kunsill, iġġibu ’l quddiem il-Malti f’kull aspett tal-ħajja. Huwa għaldaqstant ta’ niket u rabja għalija li nikkostata li l-Gvern Malti, dak li jrid jimplimenta u jħares l-aktar il-kisbiet u d-dinjit. tagħna fl-Ewropa, qiegħed sistematikament iċedi u jirrinunzja għad-dritt tagħna l-Maltin li nitkellmu, niktbu u nirċievu lura risposti bil-Malti.

Dan jidher ċar minn serje ta’ sentenzi tal-Qorti tal-Ġustizzja Ewropea fejn il-Qorti tieħu nota li lkawża tista’ ssir bl-Ingliż għax il-Gvern Malti jirrinunzja għad-dritt li ssir bil-Malti. Fil-fatt minn 21 kawża li involvew lil Malta fl-aħħar snin, kienu biss 8 istanzi fejn il-Gvern Malti uża l-ilsien Malti. Fi 13-il kawża irrinunzja għad-dritt li jressaq il-kawża bil-Malti.

Dik l-istess attitudni ta’ disprezz lejn l-ilsien tagħna issa qed tidher ukoll f’serje sħiħa ta’ deċiżjonijiet u korrispondenza bil-miktub tal-Gvern Malti mal-Kummissjoni Ewropea fejn il- Kummissjoni qed tiddikjara li l-Gvern Malti jirrinunzja għad-dritt li għandu skont l-Artikolu 342 tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea u skont ir-Regolament 1/1958 li effettivament jikteb u jistenna risposta mill-istituzzjonijiet kollha Ewropej fil-lingwa Maltija, u qiegħed minflok jikteb u jistenna risposta biss fil-lingwa Ingliża. Qed nannetti hawnhekk eżempju wieħed ta’ din il-prattika biss b’xhieda ta’ prattika mifruxa u sistematika (vide paragrafu 2).

Dan huwa assolutament inaċċettabbli. Lanqas nista’ biss nimmaġina pajjiż ieħor fl-Ewropa li jasal li jittratta l-ilsien tiegħu b’dan il-mod. Nixtieq nissottolinea li fl-Ewropa ma nistgħux niġu rispettati jekk ma nafux nirrispettaw lilna nfusna. Mingħajr ma nelabora f’dettall, nemmen li intom konxji wkoll tal-impatt dirett ta’ prattika bħal din fuq il-bżonn ta’ tradutturi, interpreti u qarrejja tal-provi fl-istituzzjonijiet Ewropej kif ukoll tal-ħafna effetti indiretti, fosthom fuq ilqasam kbir tat-tagħlim ta’ lsienna u l-kuraġġ lil dawk kollha involuti fih.

Għalhekk qed nikteb lilkom illum, il-Jum Ewropew tal-Lingwi, bħala l-istituzzjoni Maltija responsabbli mill-promozzjoni u d-difiża tal-ilsien Malti, b’talba biex tikkunsidraw dawn il-fatti hawn fuq u biex tieħdu azzjoni adegwata f’dan ir-rigward bil-ħsieb li l-ħsara li qed issir tiġi indirizzata u kkoreġuta fil-ġejjieni. Qed nikkopja wkoll għall-korrettezza u għall-informazzjoni lill-Ministru għall-Affarijiet Ewropej l-Onorevoli Evarist Bartolo kif ukoll lill-Ministru tal- Edukazzjoni l-Onorevoli Owen Bonnici.

Dispost nelabora aktar jekk meħtieġ.

Nistenna mingħandkom,

Peter Agius

Kandidat Elezzjoni Ewropea

kellimni@peteragius.eu

cc:

L-Onorevoli Ministru għall-Affarijiet Ewropej Evarist Bartolo

L-Onorevoli Ministru tal-Edukazzjoni Owen Bonnici

L-Akkademja tal-Malti

Id-Dipartiment tat-Traduzzjoni u Interpretazzjoni fl-Universit. ta’ Malta

L-Għaqda tal-Qarrejja tal-Provi bil-Malti

>> Ittra Lill-Kunsill Nazzjonali tal-Ilsien Malti <<

>>Anness: Deċiżjoni tal-Kummissjoni Ewropea (2020) 6220 final tat-8 ta’ Settembru 2020<<

Ittra lil Virginijus Sinkevičius dwar is-sajd għall-lampuki

Lil Virginijus Sinkevičius, Kummissarju Ewropew għall-Affarijiet Marittimi u s-Sajd

cc. Charlina Vitcheva Direttriċi Ġenerali għall-Affarijiet Marittimi u s-Sajd

cc. Valerie Laine, Kap tal-Unita

Il-Kummissjoni Ewropea

Għażiż Kummissajru,

Fis-sittax ta’Jannar 2019 ktibt lis-servizzi tiegħek fejn spjegajt fid-dettall is-sitwazzjoni fl-ibħra Maltin u dawk konfinanti dwar is-sajd għall-lampuki (coryphaena hippurus). Il-Kummissjoni irrispondiet l-ittra tiegħi (Ref. Ares(2019)1566697 – 08/03/2019) u wara ressqet proposti fi ħdan il-GFCM biex jiġu rikonoxxuti u protetti l-kannizzati tas-sajjieda Maltin u Għawdxin. Ta’ dan nirringrazzjak.

L-isfond ta’ din it-talba li qed nagħmel illum jibqa dak deskritt fl-ittra tas-16 ta’ Jannar. Sfortunatment, u minkejja li issa jeżistu disposizzjonijiet aktar ċari tal-GFCM, u minkejja wegħda pubblika mill-awtoritajiet Maltin li jkunu preżenti fl-ibħra konċernati, is-sitwazzjoni ma’ tjiebet xejn, tant li sa din il-ġimgħa stess daħlu rapporti li s-sajjieda Maltin u Għawdxin qed jerġgħu jisfaw misruqa kontinwament mis-sajjieda Tuneżini li qed jaħsdu l-frott li jkunu żergħu u kkultivaw huma – u ċioe, jistadu fuq il-kannizzati li jkunu ġew preparati mis-sajjieda Maltin u f’ħafna każijiet jagħmlu ħsara irreparabbli lill-istess kannizzati.

Jeħtieġ nindirizzaw din il-kwistjoni b’mod aktar dirett mal-awtoritajiet Tuneżini kif ukoll malawtoritajiet Taljani. Nitolbok ġentilment għaldaqstant tikkunsidra dawn id-domandi għal risposta kif ukoll għal azzjoni immedjata (ġialadarba l-istaġun huwa limitat u jagħlaq f’Diċembru) min naħa tiegħek:

1. Tikkonferma li l-Unjoni Ewropea tat fondi lit-Tuneżija biex il-bastimenti Tuneżini jkunu ekwipaġġjati bi tracking system VMS (VesselMonitoring System)?. Jidher li tali fondi jinkludu apparat għal control room, taħriġ għal spetturi Tunezini biex ikunu kompetenti jaħdmu fil-control room kif ukoll VMS tracking systems għal fuq ilbastimenti nfushom li skont ir-rakkomandazzjoni tal-GFCM huma obbligatorji għal kull bastiment akbar minn 15-il-metru. Nitlob ġentilment l-assistenza tal-Kummissjoni Ewropea biex tivverifika jekk it-tali tracking systems hux qed jintużaw kif mistenni mill-bastimenti Tuneżini li jistadu fl-ibħra internazzjonali u jekk dan huwa l-każ, jistgħux l-awtoritajiet Tuneżini jagħtu rapport dettaljat tas-sajd ta’ bastimenti Tuneżini fl-ibħra fil-Lbiċ u fil-Majjistral ta’ Malta fejn is-sajjieda Maltin għandhom it-tagħmir tagħhom.

2. L-Aġenzija Ewropea tal-Kontroll tas-Sajd għandha kompetenza biex tissorvelja losservanza tar-regoli fl-ibħra internazzjonali. Dan diġà qed isir regolarment u b’ċerta effiċjenza fis-sajd għat-tonn. Fil-fehma tiegħek, ikun għaqli li din l-Aġenzija tissorvelja s-sajd għall-lampuki fl-ibħra konċernati u taġixxi b’deterrent għas-sajd illegali fuq skaptu privat?

3. Bħal ma nafu, biex tindirizza sajd illegali trid tindirizza s-suq tiegħu. Jiena infurmat li uħud mill-bastimenti Tuneżini involuti fis-sajd illegali fuq skaptu ta’ sajjieda Maltin u Għawdxin jidħlu f’portijiet Taljani sabiex ibiegħu il-qabda tagħhom. Insaqsi lillKummissjoni Ewropea jekk dina tistax titlob rapport dettaljat, kif suppost isir taħt irregoli viġenti, dwar il-landings ta’ lampuki fil-portijiet Taljani u partikolarment dawk li jsiru minn bastimenti Tuneżini awtorizzati biex iħottu f’portijiet Taljani. Insaqsi wkoll jekk il-Kummissjoni Ewropea flimkien mal-awtoritajiet Taljani hix f’posizzjoni li tidentifika u tindirizza każijiet suspettati ta’ frodi tas-sajd fejn bastimenti mhux awtorizzati jħottu f’portijiet Taljani jkunu qed jittrasferixxu l-qabda tagħhom fuq bastimenti li jkunu hekk awtorizzati. Nitlob ukoll li l-azzjoni taħt dan il-punt tiġi abbinata l-azzjoni taħt punt 1, u ċioe, li jsir monitoraġġ tal-moviment tal-bastimenti Tuneżini mill-ibħra konċernati sal-portijiet Taljani u viċe versa.

4. Teżisti l-possibilita’ li l-bastimenti involuti fis-sajd illegali in kwistjoni jkun qed joperaw mingħajr il-Vessel Monitoring System minkejja li din hija obbligatorja skont id-disposizzjonijiet tal-GFCM. Nitlob f’dan il-kuntest li l-Kummissjoni Ewropea titlob rendikont mill-awtoritajiet Tuneżini u mis-Segretarjat tal-GFCM dwar limplimentazzjoni ta’ dawn l-obbligi u nsaqsi jekk huwiex possibbli għall-Kummiss joni Ewropea u l-GFCM li jsiru spot checks abbażi tar-ritratti ta’ bastimenti Tuneżini meħuda b’mod regolari mis-sajjieda Maltin (3 ritratti reċenti mehmuża għal dan ilgħan).

Nirringrazzjak tal-konsiderazzjoni tiegħek u nistenna mingħandek,

Peter Agius

Kandidat għall-Elezzjoni Ewropea

Anness – Ritratti ta’ bastimenti Tuneżini mehmuża: